Państwa uwadze polecamy najnowszą książkę Muzeum Wojska w Białymstoku, czyli „Listy z Woldenbergu. Korespondencja jeńca wojennego majora Feliksa Chmielewskiego z Oflagu IIC Woldenberg”. To kolejna (po ubiegłorocznych „Wspomnieniach” Józefa Kowalczuka) pozycja z serii „Źródła” wydana przez instytucję.
Feliks Ksawery Chmielewski (1894-1964) był żołnierzem, a następnie oficerem armii rosyjskiej, I Korpusu Polskiego w Rosji oraz Wojska Polskiego. W latach 1936-1939 mieszkał z rodziną w Białymstoku, gdzie pełnił stanowisko dowódcy III. batalionu 42. pułku piechoty. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku trafił do niewoli niemieckiej i przebywał kolejno w Stalagu IA w Stablack, Oflagu XVIIIA w Lienz i Oflagu IIC w Woldenbergu. Pozyskany do zbiorów Muzeum w 2002 roku zespół sześćdziesięciu sześciu listów i kart pocztowych Chmielewskiego z obozu w Woldenbergu to niezwykłe źródło historyczne, a przedmiotem badań mogą być treść, język, ale również układ graficzny dokumentów i stemple pocztowe. Z tego względu w publikacji zachowano oryginalną pisownię, zarówno jeśli chodzi o ortografię, interpunkcję czy przeniesienia; zachowano również przekreślenia tekstu. Równie wiernie utrzymane zostały skróty stosowane przez autora.
Marcin Koziński: Korespondencja majora Chmielewskiego to przykład tzw. literatury dokumentu osobistego, otwierającego czytelnika na zderzenie z przeszłością z bardzo konkretnej perspektywy. Pisane systematycznie przez kilka lat listy i karty pocztowe pozostawały dla mężczyzny jedynym narzędziem komunikowania się z bliskimi. Szukając słowa, które najlepiej oddaje ich istotę, przychodzi mi na myśl „pustka”. Wynikająca z nieobecności adresata, samotności nadawcy, świadomości utraty wolności, nieznanej przyszłości a przede wszystkim z ciągłej troski o żonę i dzieci. Jest w nich również pustka stanowiąca efekt działalności obozowej cenzury (mężczyzna wielokrotnie zaznacza: „[…]Dużo by było napisać, lecz nie można, bo cenzura stoi na przeszkodzie”) oraz limitujących ilość tekstu specjalnych formularzy.
Listy i karty pocztowe Chmielewskiego uzupełnia obszerny biogram oficera (opracowany na podstawie dokumentów znajdujących się w Centralnym Archiwum Wojskowym Wojskowego Biura Historycznego), kilkadziesiąt fotografii z czasu jego służby m.in. w 96. Omskim Pułku Piechoty, Korpusie Ochrony Pogranicza czy 42. Pułku Piechoty im. Generała Jana Henryka Dąbrowskiego oraz historia i charakterystyka Oflagu IIC w Woldenbergu. Z rzeczy nieoczywistych – w książce znalazły się także obszerne fragmenty analizy psychograficznej, przeprowadzonej w marcu i kwietniu 2021 roku (na próbie dwudziestu dokumentów) przez Karolinę Gorzkowską – grafologa, psychografologa, lingwistę kryminalistycznego i ekspertkę w zakresie badania pisma ręcznego i dokumentów. Nadzór merytoryczny nad jej pracą sprawowała Naczelna Rada Pismoznawcza.