18 grudnia 2019 r. w siedzibie głównej Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku odbyła się prezentacja tegorocznych zakupów antykwarycznych.
Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku w 2019 r. zakupiła na aukcjach antykwarycznych 56 woluminów na kwotę 41 tys. zł. Są to książki i dokumenty dotyczące naszego regionu, a wśród nich najciekawsze:
I. Wydania Franciszka Karpińskiego, a w nich:
- pierwsze wydanie „Pieśni nabożnych”, wydrukowane w Drukarni O.O. Bazylianów w Supraślu w 1792 r. Zawierające m.in.: bardzo znaną kolędę polską „Bóg się rodzi” („Pieśń o Narodzeniu Pańskim”).
- „Dzieła Franciszka Karpińskiego” wydane w Krakowie w 1862 r.
II. Wydawnictwa związane z Elizą Orzeszkową:
- „Upominek”, Kraków-Petersburg 1893
Księga pamiątkowa ofiarowana Elizie Orzeszkowej z okazji 25-lecia twórczości literackiej. Księga zawiera teksty najwybitniejszych polskich poetów, pisarzy, publicystów, naukowców i historyków działających w drugiej połowie XIX wieku. Wśród autorów znajdują się m.in.: Jan Kasprowicz, Maria Konopnicka, Zygmunt Gloger, Wojciech Gerson, Henryk Sienkiewicz. Przy każdym tekście dołączony portret autora. - „Bene nati. Powieść wiejska”. Z przedmową Dra Piotra Chmielowskiego, rysunkami Piotra Stachiewicza i portretem Autorki. Kraków 1891. Pierwsze wydanie kolejnej po „Nad Niemnem” powieści z życia ziemiaństwa polskiego.
III. Prace Marii Konopnickiej polskiej poetki i nowelistki urodzonej w Suwałkach:
- „Italia”, Warszawa 1901. Zbiór poezji z portretem autorki.
- „Nowe latko”, Warszawa 1909. Drugie wydanie barwnie ilustrowanego zbioru wierszy o urokach życia na polskiej wsi z rysunkami znakomitego malarza i ilustratora Piotra Stachiewicza.
- „Poezye”, Warszawa 1881, wydawnictwo Gebethnera i Wolffa.
- Jasełka, część 1-2, Lwow b.r. [1906]. Zbiór kolęd, wierszy i przyśpiewek o tematyce bożonarodzeniowej oraz patriotycznej autorstwa Marii Konopnickiej z nutami kompozycji Piotra Maszyńskiego, kompozytora, pedagoga i dyrygenta warszawskiego, twórcy i głównego prowadzącego Warszawskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”.
- „W domu i w świecie”, Warszawa 1931. Zbiór wierszyków ozdobionych ilustracjami autorstwa Antoniego Gawlińskiego.
IV. Zygmunt Gloger, „Rok polski w życiu, tradycji i pieśni”, Warszawa [1900] – pierwsze wydanie jednego z najważniejszych dzieł w dorobku Zygmunta Glogera (1845-1910) – znakomitego polskiego etnografa, historyka, archeologa. Najpiękniejsza książka polska poświęcona kalendarzowi dawnych obrzędów, zwyczajów i świąt ludowych, a także szlacheckich i mieszczańskich.
V. Stanisław Moniuszko, „Straszny Dwór”, Warszawa 1865. Pierwsze wydanie najsłynniejszej opery w dorobku Stanisława Moniuszki. Premiera miała miejsce 28 września 1865 r. w Operze Warszawskiej. Zamiarem Moniuszki było pokrzepienie serc Polaków i pobudzenie uczuć patriotycznych (po powstaniu styczniowym). Opera spotkała się z tak gorącym przyjęciem przez publiczność, że po trzech przedstawieniach została zdjęta przez carską cenzurę.
VI. Antoni Waga, „Pochwała Konstantego hrabi Tyzenhauza”, Warszawa 1862 r.
Drukowana wersja mowy wygłoszonej przez Antoniego Wagę (1799-1890, zakonnika, pisarza, pedagoga i przyrodnika związanego z dobrami Grabowo) po śmierci Konstantego Tyzenhauza (1786-1853, polskiego ziemianina, ornitologa i malarza – ucznia Jana Piotra Norblina) dla grona przyrodników w dniu 2 V 1853 r. w Warszawie. Drukarnia Gazety Polskiej, Warszawa 1862. Pochodzi ze zbiorów Piotra Zaremby (1910-1993), pierwszego polskiego prezydenta Szczecina – na okładce i str. tyt. podpis prezydenta.
VII. Heinrich Antoni, Szlaki wodne Polski. Oficjalny przewodnik Polskiego Związku Kajakowców, Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1932. Przewodnik zawiera unikalne kilometraże rzek w dawnych granicach Polski (sprzed 1939 r.)! Wiele z nich obecnie znajduje się na terenie Litwy, Białorusi lub Ukrainy. Przewodnik Heinricha często pozostaje jedynym źródłem wiedzy na ich temat.
VIII. Czesław Miłosz, Venclowa Tomas, „Dialog o Wilnie”, b.m. 1984. Z odręczną dedykacją Tomasa Venclowy dla Aliny Kowalczykowej. Dwugłos korespondencyjny Czesława Miłosza i Tomasa Venclowy o Wilnie. Tomas Venclowa – litewski poeta, eseista, publicysta literaturoznawca i przyjaciel Czesława Miłosza. Alina Kowalczykowa – profesor historii literatury polskiej, córka Stanisława Lorentza.
a także inne dokumenty dotyczące regionu:
- Kwit na Podymne i półpodymne z Dóbr Wieyskich Królewskich …, dat. w Bielsku 22 IX 1791. To dokument stanowiący rodzaj deklaracji, że z dóbr Rybniki, królewszczyzny, znajdującej się w starostwie knyszyńskim województwa podlaskiego, w 1791 r. pobrany zostanie podatek (tzw. podymne – podatek pobierany od każdego domu).
- Sakowscy h. Pomian – Wypis z herbarza „Korona Polska” Kaspra Niesieckiego, dotyczący herbu Pomian, wystawiony dla Bartłomieja Sakowskiego, syna Jakuba. Ok. 1800-1802 r. Wspomniany w dokumencie Bartłomiej Sakowski, syn Jakuba, potomek dawnych bojarów z miejscowości Saki k. Kleszczel na Podlasiu, został odnotowany w źródłach przedrozbiorowych jako szlachcic ziemi mielnickiej, posesjonat na Rozwadowie w par. Sarnaki. Po wcieleniu do Austrii części ziemi mielnickiej, która weszła w skład tzw. Nowej Galicji z cyrkułem w Białej (Podlaskiej), szlachta miejscowa starała się o potwierdzenie swego szlachectwa. Curiosum tego dokumentu polega na tym, że nigdy nie istniał ród Sakowskich herbu Pomian, a herb Pomian został „wypożyczony” przez legitymującego się od rodziny Sakowiczów figurującej w herbarzu Niesieckiego.
- [Propaganda okresu stalinizmu]. Zespół jednodniówek z 1954 r. – 16 jednodniówek.
- [Gubernia łomżyńska]. Statistika naczelnnich mjest. Lomżinskaja Gubernia. Z. 2. Pogminnaja statistika. Warszawa 1892.
- Ignacy Prądzyński, „Czterej ostatni wodzowie przed sądem historii”, Kraków 1916.
- Tomasz Święcicki, „Opis starożytnej Polski, przez … mecenasa przy Najwyższym sądzie Królestwa Polskiego, Podlasianina”, t. 1-2, Kraków 1861.
- „Lato we dworach na Ziemiach Wschodnich”, Warszawa 1938. Broszura informująca o warunkach wypoczynku i utrzymania we dworach na Ziemiach Wschodnich. Opisy i informacje opracowano na podstawie odpowiedzi ankietowych właścicieli dworów.
- Krajewski Tadeusz, „Historia Stefana na Czarncy Czarnieckiego, wojewody kijowskiego, hetmana polnego koronnego”, Kraków, wyd. K. J. Turowskiego, 1859
Oprócz tego zakupiliśmy pozycje interesujące ze względu na związki z historycznymi Kresami, m.in:
- Henryk Sienkiewicz, „Quo vadis”, (z 20 heliograwiurami według obrazów Piotra Stachiewicza wybitnego ilustratora i malarza), Warszawa-Kraków 1902.
- Virey Juliusz Józef, „Historya obyczajów i zmyślności zwierząt, z podziałami metodycznemi i naturalnemi wszystkich ich gromad; kurs czytany w Ateneum królewskiem Paryzkiem”, T.1, z. 2, Warszawa 1844. Przekład z francuskiego, przypisy i objaśnienia wykonane przez Antoniego Wagę
- Bronisław Zalewski, „Z życia Litwinki 1823-1874”, Poznań 1876.
- Marian Świechowski, „Żywioł Polski na ziemiach litewskich, czysty dochód na fundusz kościuszkowski 1917 r.” Wydane w stuletnią rocznicę zgonu Tadeusza Kościuszki.
- „Lirnik Polski”, z rycinami W. Gersona, Warszawa 1881. Zbiór poezji ułożony przez Wandę Żeleńską z rycinami W. Gersona.
- „ Z nad Wilii i Niemna”, Wilno 1906 r. Książka zbiorowa poświęcona pamięci Adama Mickiewicza i Tomasza Zana w pięćdziesiątą rocznicę ich śmierci. Wydana nakładem Księgarni W. Makowskiego, filia w Mińsku.
- Józef Zemła, „W obozach jeńców wojennych na Syberji”, Warszawa 1934.
- Antoni Malczewski, „Maria”, Lwów, Stanisławów i Tarnów 1843 r.
- „Lwów i Ziemia Czerwińska”
- „Pamiętnik Warszawski czyli Dziennik Nauk i Umiejętności”, Warszawa 1819, R. 5, t. 13.
Opracowanie: Izabela Szymańska
Fot. Bogumiła Maleszewska-Oksztol/Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku.