Powstała druga część książki „Podróże po drewnianym Podlasiu”. Kolorowa, pełna ilustracji i ciekawostek publikacja zabiera nas na wędrówkę po najpiękniejszych zakątkach powiatu sokólskiego i okolic.
„Podróże po drewnianym Podlasiu 2” sprawią, że zachwycimy się malowniczą architekturą drewnianą, odkryjemy wielokulturowość regionu, a także poznamy rzemieślników, którzy wiernie odwzorowują dawne metody tworzenia. Książka pozwoli w pełni docenić wyjątkowość i dziedzictwo historyczne Sokólszczyzny.
„Podróże po drewnianym Podlasiu 2” opracowała dr inż. arch. Magdalena Sulima, pracownik Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej. Publikację wyróżnia oryginalna i bogata oprawa graficzna, na którą składają się kolaże zdjęć, fotografii i rysunków. Autorka opracowała ilustracje we współpracy z Angeliną Juszkiewicz, Anną Kalicką i Kamilem Barszczewskim – absolwentkami i studentem Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej, członkami studenckiego koła naukowego „mała ARCHITEKTURA”, które podejmuje różnorodne działania edukacyjno-kulturalne promujące uroki architektury wschodniego Podlasia.
Książkę wydała Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, przy wsparciu finansowym Marszałka Województwa Podlaskiego.
Poznajemy niezwykłych ludzi i miejsca
„Podróże po drewnianym Podlasiu 2” to rodzaj ilustrowanego przewodnika, który oprowadza czytelnika po kulturze, zabytkach i tradycjach powiatu sokólskiego i okolic.
–Trasa, przez którą prowadzi, zorientowana jest na drewniane obiekty o istotnych walorach kulturowych, ukazujących specyfikę i unikatowość opisywanych miejsc. To charakterystyczne dla Sokólskich Wzgórz olbrzymy, czyli wiatraki, które do dzisiaj można spotkać w pasie pomiędzy Sokółką, Krynkami i Kuźnicą Białostocką, a także drewniana zabudowa domów z gankami i przeszklonymi werandami w okolicach Korycina i Suchowoli. To także drewnale, czyli wielkopowierzchniowe malowidła autorstwa Arkadiusza Andrejkowa, wykonane na ścianach drewnianych domów i budynków gospodarczych – wylicza dr inż. arch. Magdalena Sulima, pomysłodawczyni i autorka „Podróży po drewnianym Podlasiu 2”.
Na kartach „Podróży po drewnianym Podlasiu 2” znajdziemy też opis kościoła św. Anny w Kamiennej Starej – najstarszego drewnianego kościoła na Podlasiu. Nie przegapimy malowniczo wpisanych w wiejski krajobraz krzyży i kapliczek. Odwiedzimy prawosławne cerkwie, żydowskie domy modlitwy, a także przepełnione symboliką meczety i mizary we wsiach Bohoniki i Kruszyniany, gdzie po dziś dzień społeczność tatarska kultywuje swoją religię i tradycję.
W „Podróżach po drewnianym Podlasiu 2” znajdziemy również zachętę, by poznać niezwykłe osoby, które mieszkają i tworzą na tym obszarze.
– Zachęcam w książce do spotkań z lokalnymi twórcami i artystami. Na przykład z garncarzem z podlaskiego zagłębia gliny, który na swoim garncarskim kole lepi ładyszki, makutry, buńki, a także jednym z ostatnich czynnych kowali na Podlasiu. We wsi Zamczysk możemy poznać łyżkarza, a w Janowie tkaczki, które do dzisiaj tkają na krosnach przepiękne dwuosnowowe dywany – mówi dr inż. arch. Magdalena Sulima.
Czytelnicy „Podróży” odkryją florę i faunę Puszczy Knyszyńskiej oraz najciekawsze potrawy kuchni regionalnej: supraską babkę ziemniaczaną, sery korycińskie i orientalne, niezwykle sycące dania kuchni tatarskiej.
– Warto wspomnieć, że niektóre opisane w książce miejscowości są jeszcze nieodkryte przez turystów. To urokliwe wsie o ogromnym potencjale kulturowym: Sitawka, Łaźnie, Kamienna Stara, Łosośna Mała. Opisuję też miejsca bardziej rozpoznawalne, jak Bohoniki i Kruszyniany, Krynki, Korycin, Suchowolę, czy Supraśl. Każda z tych miejscowości to inne zagadnienie merytoryczne, związane z architekturą, religią, kulturą i przyrodą – podkreśla dr inż. arch. Magdalena Sulima.
Przewodnik można odbierać w bardzo indywidualny sposób: czytać, przeglądać, wertować, przechodzić w kolejne miejsce, powracać, odkrywać treści w dowolnej kolejności. Każdy znajdzie tu coś interesującego i inspirującego.
Twórczo odkrywamy dziedzictwo Podlasia
Kierowana do odbiorcy w każdym wieku publikacja zaprasza na wspólną podróż po Podlasiu dzieci, rodziców i dziadków. Proponowane w niej podejście – wycieczki nastawionej na lokalność – pomaga w budowaniu poczucia tożsamości z kulturą regionu. Jest także formą promocji i ochrony dziedzictwa kulturowego naszego województwa.
– Tytułowe drewniane Podlasie to według mnie żywy organizm, z którym kontakt ma zachęcać i angażować do wędrówki po różnych zakamarkach tego zakątka Polski. Myślę, że w książce udało się pokazać, jak go w twórczy sposób odkrywać. Taki był główny cel publikacji, żeby pokazać, że dziedzictwo przodków nie jest nudne. Spojrzenie na lokalność w globalnym świecie, może mieć bowiem duże znaczenie poznawcze. Jednocześnie – na czym mi bardzo zależało – zwracam tu uwagę na aspekt przemijania i czasowej nietrwałości. Tym samym książka staje się głosem w dyskusji na temat ochrony dziedzictwa kulturowego Podlasia – mówi dr inż. arch. Magdalena Sulima.
„Podróże po drewnianym Podlasiu 2” łączą precyzję naukową z oryginalnym przekazywaniem wiedzy i funkcją przewodnika turystycznego. Dowodzą, że architektura, kultura i natura mogą służyć wszechstronnej edukacji.
– Książka pozwala na wgląd w kulturę wsi i małych miast, a przez to kształtuje świadomość społeczną w zakresie roli materialnych i duchowych śladów przeszłości w budowaniu naszej tożsamości. Jest ona wynikiem moich podróży po Podlasiu, badań terenowych, rozmów z mieszkańcami, lokalną społecznością, artystami, przewodnikami. Publikację poprzedziła też kwerenda biblioteczna – podkreśla dr inż. arch. Magdalena Sulima.
Architektura drewniana bogactwem Podlasia
Województwo podlaskie jest obszarem o niezwykłym bogactwie kultury materialnej i duchowej. Ze względu na swoje przygraniczne położenie było od wieków miejscem przenikania się elementów kultury materialnej i duchowej Wschodu i Zachodu. Oprócz Polaków, ziemie te zamieszkiwały różne narodowości, m.in. Białorusini, Ukraińcy, Litwini, Tatarzy, Żydzi, wędrowni Romowie. Ta mozaika kulturowo-etniczna znalazła swoje odzwierciedlenie w przetrwałych tutaj obiektach sakralnych różnych religii, miejscach kultu, a także w tradycjach, w obyczajowości, w języku oraz kuchni.
– Jednym z elementów, który wyróżnia Podlasie pośród innych obszarów naszego kraju, jest budownictwo drewniane. Z jednej strony są to drewniane domy mieszkalne, obiekty sakralne, budynki gospodarcze, niekiedy układy przestrzenne całych miejscowości, a z drugiej – związana z nimi kultura niematerialna, która jest przejawem silnej tożsamości lokalnej społeczności, ze swoim miejscem zamieszkania, ziemią i korzeniami. Mam tu na myśli legendy, zwyczaje, wierzenia, folklor słowny i muzyczny. Wszystkie te czynniki są zapisane w formach przestrzennych. Pokazują one jak szerokie i wielowymiarowe jest zagadnienie architektury drewnianej na Podlasiu, która na przestrzeni lat stała się swoistym wykładnikiem krajobrazu kulturowego, a zarazem niepodważalnym dowodem na istnienie ducha tego miejsca – mówi dr inż. arch. Magdalena Sulima.
Słowa autorki „Podróży po drewnianym Podlasiu” potwierdza mgr inż. arch. Michał Czerwiński z renomowanej pracowni WXCA, współtwórca projektu Pawilonu Polski na EXPO 2020 w Dubaju, a jednocześnie absolwent Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej. Opowiadając o idei obiektu, architekt podkreślał, że nawiązał do bogatej tradycji budownictwa drewnianego w Polsce, silnie zaznaczonej na Podlasiu.
Projektowanie budynków z drewna w XXI wieku to ważny element kształcenia studentów Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej. Podczas studiów uczą się oni czerpać inspirację z historycznych technik i konstrukcji budowlanych, korzystać z uroku i ciepła, które daje drewno, a także odkrywać na nowo jego walory.
– Ci młodzi projektanci rozumieją potrzebę czasów i to właśnie oni będą w przyszłości kształtować architekturę – mówił dr hab. inż. arch. Jarosław Szewczyk, prof. PB z Pracowni Urbanistyki i Planowania Przestrzennego Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej.
Wydział Architektury Politechniki Białostockiej, we współpracy z firmami Unibep oraz Danwood – liczącymi się w Europie producentami budynków mieszkalnych z drewna – organizuje ogólnopolski konkurs, promujący najlepsze studenckie prace dyplomowe pokazujące wykorzystanie drewna.
Dr hab. inż. arch. Aleksander Asanowicz, prof. PB, dziekan Wydziału Architektury PB oraz przewodniczący jury konkursu „Drewno w Architekturze” uzasadniając ideę i temat konkursu powiedział: Malowniczy pejzaż Podlasia stworzyła drewniana architektura. Drewniany był przedwojenny Białystok, a Bielsk Podlaski już w XVI wieku opisywano jako „drzewiany”… Gdzie więc, jak nie tu, ma odbyć się konkurs architektoniczny, w którym walorem jest wykorzystanie drewna?
W tym kontekście obie części „Podróży po drewnianym Podlasiu” są próbą ochrony spuścizny kulturowej regionu.
– Wraz ze starszym pokoleniem odchodzi w zapomnienie kultura duchowa i materialna Podlasia. Może się okazać, że żyjący na terenach wiejskich mieszkańcy, są ostatnim pokoleniem pamiętającym fakty i reprezentującym autentyczną kulturę wsi, która dla przyszłego pokolenia będzie jedynie anachroniczna. Żeby się tak nie stało, należy ją zachować za wszelką cenę. Jedną z nadrzędnych kwestii w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego jest edukacja od najmłodszych lat, zarówno formalna, jak i nieformalna. Wszelkie działania, które dostrzegają w dziedzictwie czynnik przyszłościowy i pokazują, jak umiejętnie czerpać z naszej przeszłości, stanowią gwarancję jego ochrony – podkreśla dr inż. arch. Magdalena Sulima.
„Podróże po drewnianym Podlasiu 2” wydała Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, przy wsparciu finansowym Marszałka Województwa Podlaskiego. Publikacja jest dostępna w formie PDF na stronie Oficyny Wydawniczej Politechniki Białostockiej.
Zapraszamy do lektury!
fot. Piotr Awramiuk/PB